Asliye hukuk mahkemesi, Türk yargı sisteminin temel taşlarından biridir. Hukuki uyuşmazlıkların büyük bir kısmına bakan bu mahkemeler, hem malvarlığı haklarına hem de şahıs varlığına ilişkin davalarda görev yapmaktadır. Ayrıca, özel görevli bir mahkeme belirtilmediğinde genel yetkili mahkeme olarak devreye girerler.Peki, Asliye hukuk mahkemesi ne iş yapar? Hangi davalara bakar? Detaylıca inceleyelim.
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ NEDİR?
Asliye hukuk mahkemesi, adli yargı teşkilatında yer alan ve genel görevli mahkeme niteliği taşıyan bir ilk derece mahkemesidir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 2. maddesine göre, “Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ve şahıs varlığına ilişkin davalar, aksine bir düzenleme bulunmadıkça, asliye hukuk mahkemelerinde görülür.”
Yani, özel bir görevli mahkeme belirlenmediği sürece, birçok hukuki uyuşmazlık ilk olarak asliye hukuk mahkemelerinde karara bağlanır.
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNİN GÖREV ALANLARI NELERDİR?
1. Malvarlığı Haklarına İlişkin Davalar
Asliye hukuk mahkemesi, taşınır ve taşınmaz mal alım-satımı, mülkiyet hakkı ve sözleşme ihlalleri gibi, yani malvarlığı ile ilgili tüm davalara bakar.
2. Şahıs Varlığına İlişkin Davalar
Örneğin; kişilik haklarına saldırı, isim değiştirme, gaiplik ve nüfus kayıtlarının düzeltilmesi gibi şahıs varlığına yönelik davalar da bu mahkemelerin görev alanındadır.
3. Tazminat Davaları
Haksız fiil, sözleşmeye aykırılık veya doktor hatası gibi nedenlerle açılan maddi ve manevi tazminat davaları, görevli başka bir mahkeme belirtilmedikçe asliye hukuk mahkemelerinde görülür.
4. Tapu ve Kadastroya İlişkin Bazı Davalar
Örneğin, tapu iptali ve tescil davaları ile ecrimisil davaları gibi gayrimenkule ilişkin birçok uyuşmazlık da bu mahkemelerin görev alanına girmektedir.
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ HANGİ DAVALARA BAKAR?
Asliye hukuk mahkemesi, özel hukuk uyuşmazlıklarının büyük bir kısmında görevli olan genel yetkili mahkemedir. Dahası, bu mahkemelerin görev alanı oldukça geniştir. Peki, asliye hukuk mahkemesi hangi davalara bakar? İşte merak edilen tüm detaylar:
✅ Asliye Hukuk Mahkemesi Görev Alanına Giren Davalar
Asliye hukuk mahkemesinde görülen davalar, hem malvarlığı haklarına hem de şahıs varlığına ilişkin uyuşmazlıkları kapsar. İşte en sık karşılaşılan dava türleri:
🏠 Gayrimenkul ve Tapu Davaları
- Tapu iptal ve tescil davası
- El atmanın önlenmesi davası
- Geçit hakkı davası
- Üst hakkı davası
- Kamulaştırmasız el atma davası
- Kamulaştırma nedeniyle tescil ve bedel davası
- Muhdesatın aidiyetinin tespiti davası
💼 Tazminat ve Alacak Davaları
- Maddi ve manevi tazminat davası
- Haksız işgal tazminatı (ecrimisil) davası
- Alacak davası
- Menfi tespit ve istirdat davası
- İtirazın iptali davası
👨👩👧 Miras ve Aile Hukukuna İlişkin Davalar
- Mirastan mal kaçırma (muris muvazaası) davası
- Mirasta tenkis davası
- Mirasta istihkak davası
- Vasiyetnamenin iptali davası
- Miras sözleşmesinin iptali
- Mirasçılıktan çıkarma ve iptali davası
- Mirasçılık belgesinin iptali
🧬 Nüfus ve Kişilik Haklarına İlişkin Davalar
- Ad ve soyad değişikliği davası
- Soybağının düzeltilmesi davası
- Babalık davası
- Nüfus kaydının düzeltilmesine dair diğer davalar
🏛️ Dernek ve Vakıflarla İlgili Davalar
- Derneğin feshi davası
- Dernek genel kurul kararının iptali
- Vakıflarla ilgili diğer her türlü dava
🛡️ Zilyetlik ve Diğer Özel Davalar
- Şufa (önalım) davası
- Zilyetliğin tespiti ve korunması davaları
- Tapuya şerh verilmesi veya şerhin kaldırılması
GÖREVLİ MAHKEME NEDEN ÖNEMLİDİR?
Yargılamanın doğru bir mahkemede yapılması hukuken son derece önemlidir. Eğer bir dava, görevli olmayan mahkemede açılırsa, mahkeme “görevsizlik kararı” verir ve dava süreci uzar. Bu nedenle davanın hangi mahkemede açılacağı konusunda mutlaka bir avukata danışılması önerilir.
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ KARARLARINA KARŞI İSTİNAF VE TEMYİZ YOLLARI
Asliye hukuk mahkemesi kararına katılmayan taraflar için kanun yolları mevcuttur. Bu yollar sayesinde kararların yeniden değerlendirilmesi mümkündür. Peki, asliye hukuk mahkemesi kararına karşı istinaf ve temyiz nasıl yapılır? İşte merak edilenler:
✅ İstinaf Başvurusu Nedir?
İstinaf, asliye hukuk mahkemesi kararının hem maddi olay hem de hukuki açıdan yeniden incelenmesini sağlar. İstinaf başvurusu:
- Kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içinde yapılmalıdır.
- 40.000 TL üzerindeki davalarda mümkündür (2025 yılı için).
- Başvuru, kararı veren mahkemeye verilecek bir dilekçe ile gerçekleştirilir.
- Ara kararlara karşı istinaf mümkün değildir; ancak ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz kararları için istisnalar vardır.
✅ Temyiz Başvurusu Nedir?
Temyiz, istinaf incelemesi sonrasında verilen kararın hukuki denetimidir. Temyize başvurmak için:
- İstinaf kararındaki miktar veya değer 544.000 TL’yi aşmalıdır (2025 yılı için).
- İhtiyati tedbir ve haciz kararları temyize konu edilemez.
📌 Karara Katılmıyorsanız Haklarınızı Kullanın!
Asliye hukuk mahkemesi kararlarına karşı istinaf ve temyiz başvuru yolları, adil yargılanma hakkınızın bir parçasıdır. Bu nedenle, bu süreçlerde usul ve süre kurallarına dikkat etmek son derece önemlidir.Hatalı ya da geç başvuru, telafisi zor hak kayıplarına neden olabilir.
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ İLE DİĞER MAHKEMELER ARASINDAKİ FARKLAR
| Mahkeme Türü | Görev Alanı |
| Asliye Hukuk | Genel görevli mahkemedir, özel bir mahkeme belirtilmedikçe her türlü davaya bakar. |
| Sulh Hukuk | Kiracı-tahliye, ortaklığın giderilmesi, vesayet gibi daha dar kapsamlı davalara bakar. |
| Aile Mahkemesi | Boşanma, velayet, nafaka gibi aile hukukuna ilişkin davalara bakar. |
| İş Mahkemesi | İşçi-işveren uyuşmazlıkları ile ilgili davalara bakar. |
SONUÇ: HANGİ DAVADA ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ GÖREVLİDİR?
Asliye hukuk mahkemesi, Türk hukuk sisteminde çok geniş bir görev alanına sahiptir. Malvarlığı, şahıs hakları, tazminat ve birçok özel hukuk davasında ilk başvurulacak mahkeme genellikle asliye hukuk mahkemesidir. Ancak hangi mahkemenin görevli olduğunu belirlemek teknik bir iştir ve mutlaka uzman bir hukukçunun değerlendirmesi gerekir.
📞 HUKUKİ DESTEK ALMAK İÇİN BİZİMLE İLETİŞİME GEÇİN
Davanızın hangi mahkemede açılacağı konusunda kararsız mısınız? Hemen bizimle iletişime geçin! Hukuki sürecinizi profesyonelce yönetelim.
Hemen bizimle iletişime geçin
📞 +90 530 180 82 49