Asliye Ticaret Mahkemesi, ticaret hukuku alanında ortaya çıkan uyuşmazlıkları çözmekle görevli özel yetkili mahkemelerdir. Ticari uyuşmazlıkların doğru ve hızlı şekilde çözüme kavuşturulması, hem ticari hayatın güvenliği hem de hukuk sisteminin etkinliği açısından büyük önem taşır. Peki, Asliye Ticaret Mahkemesi hangi davalara bakar, görev alanı nedir ve ayrıca hangi durumlarda yetkilidir? İşte tüm detaylarıyla Asliye Ticaret Mahkemesi…
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ NEDİR?
Asliye Ticaret Mahkemesi, ticari davalar ve ticari nitelikteki çekişmesiz yargı işlerine bakan, özel görevli mahkemelerdir. Bu mahkemeler, genellikle ticaretle uğraşan gerçek veya tüzel kişiler arasında çıkan anlaşmazlıkları çözmek amacıyla kurulmuştur.
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİNİN GÖREV ALANI
Türk Ticaret Kanunu Madde 4:
“(1) Her iki tarafın da ticari işletmesiyle ilgili hususlardan doğan hukuk davaları ve çekişmesiz yargı işleri ile tarafların tacir olup olmadıklarına bakılmaksızın;
- a) Bu Kanunda,
- b) Türk Medenî Kanununun, rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar hakkındaki 962 ilâ 969 uncu maddelerinde,
- c) 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun malvarlığının veya işletmenin devralınması ile işletmelerin birleşmesi ve şekil değiştirmesi hakkındaki 202 ve 203, rekabet yasağına ilişkin 444 ve 447, yayın sözleşmesine dair 487 ilâ 501, kredi mektubu ve kredi emrini düzenleyen 515 ilâ 519, komisyon sözleşmesine ilişkin 532 ilâ 545, ticari temsilciler, ticari vekiller ve diğer tacir yardımcıları için öngörülmüş bulunan 547 ilâ 554, havale hakkındaki 555 ilâ 560, saklama sözleşmelerini düzenleyen 561 ilâ 580 inci maddelerinde,
- d) Fikrî mülkiyet hukukuna dair mevzuatta,
- e) Borsa, sergi, panayır ve pazarlar ile antrepo ve ticarete özgü diğer yerlere ilişkin özel hükümlerde,
- f) Bankalara, diğer kredi kuruluşlarına, finansal kurumlarave ödünç para verme işlerine ilişkin düzenlemelerde,
öngörülen hususlardan doğan hukuk davaları ve çekişmesiz yargı işleri ticari dava ve ticari nitelikte çekişmesiz yargı işi sayılır. Ancak, herhangi bir ticari işletmeyi ilgilendirmeyen havale, vedia ve fikir ve sanat eserlerine ilişkin haklardan doğan davalar bundan istisnadır.
(2) Ticari davalarda da deliller ile bunların sunulması 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerine tabidir; miktar veya değeri bir milyon Türk lirasını geçmeyen ticari davalarda basit yargılama usulü uygulanır. Bu fıkrada belirtilen parasal sınır, 6100 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesinin birinci fıkrasına göre artırılır.”
Türk Ticaret Kanunu Madde 5:
“(1) Aksine hüküm bulunmadıkça, dava olunan şeyin değerine veya tutarına bakılmaksızın asliye ticaret mahkemesi tüm ticari davalar ile ticari nitelikteki çekişmesiz yargı işlerine bakmakla görevlidir.
(2) Bir yerde asliye ticaret mahkemesi varsa, asliye hukuk mahkemesinin görevi içinde bulunan ve 4 üncü madde hükmünce ticari sayılan davalarla özel hükümler uyarınca ticaret mahkemesinde görülecek diğer işlere asliye ticaret mahkemesinde bakılır. Bir yerde ticaret davalarına bakan birden çok asliye ticaret mahkemesi varsa, iş durumunun gerekli kıldığı yerlerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca, asliye ticaret mahkemelerinden biri veya birkaçı münhasıran bu Kanundan ve diğer kanunlardan doğan deniz ticaretine ve deniz sigortalarına ilişkin hukuk davalarına bakmakla görevlendirilebilir.
(3) Asliye ticaret mahkemesi ile asliye hukuk mahkemesi ve diğer hukuk mahkemeleri arasındaki ilişki görev ilişkisi olup, bu durumda göreve ilişkin usul hükümleri uygulanır.
(4) Asliye ticaret mahkemesi bulunmayan yargı çevresindeki bir ticari davada görev kuralına dayanılmamış olması, görevsizlik kararı verilmesini gerektirmez; asliye hukuk mahkemesi, davaya devam eder.”
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 4. ve 5. maddeleri ile asliye ticaret mahkemelerinin görev alanı net şekilde belirlenmiştir.
-
Ticari Davalar
Aşağıdaki davalar ticari dava olarak kabul olur. Görevli mahkeme ise Asliye Ticaret Mahkemesi’dir:
- Her iki tarafın ticari işletmesiyle ilgili hususlardan doğan hukuk davaları
- Tarafların tacir olup olmamasına bakılmaksızın:
- Türk Ticaret Kanunu’ndan doğan davalar
- Türk Medeni Kanunu’nun 962-969. maddeleri (rehin karşılığında ödünç verme işleri)
- Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen bazı sözleşme ve ticari ilişkilere dair hükümler
- Fikri mülkiyet hukukuna dair davalar
- Borsa, pazar, sergi gibi ticari alanlara ilişkin ihtilaflar
- Bankacılık, finans ve kredi kuruluşlarıyla ilgili uyuşmazlıklar
-
Ticari Nitelikte Çekişmesiz Yargı İşleri
Bazı çekişmesiz yargı işleri de ticari nitelikte kabul olur. Bu kapsamda Asliye Ticaret Mahkemesi’nin görev alanına girer.
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ GÖREV KURALLARI
a) Genel Kural
Türk Ticaret Kanunu madde 5’e göre, aksine bir hüküm olmadıkça, dava değerine bakılmaksızın tüm ticari davalar ve ticari nitelikli çekişmesiz yargı işlerinde görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir.
b) Asliye Ticaret Mahkemesi Bulunmayan Yerler
Eğer bir yerde asliye ticaret mahkemesi yoksa, bu davalara Asliye Hukuk Mahkemesi bakar. Ancak burada görevsizlik kararı verilmesi gerekmez; davaya devam edilir.
TİCARİ DAVALARDA BASİT YARGILAMA USULÜ
İki milyon iki yüz seksen bin Türk lirasını aşmayan ticari davalarda, basit yargılama usulü uygulanır. Bu miktar her yıl 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun ek 1. maddesi uyarınca güncellenir.
TİCARİ DAVALARDA ARABULUCULUK ZORUNLULUĞU
Türk Ticaret Kanunu madde 5/A ile getirilen düzenlemeye göre:
- Alacak, tazminat, menfi tespit, itirazın iptali ve istirdat davalarında
- Dava açılmadan önce arabulucuya başvuru zorunludur
- Arabuluculuk süreci 6 hafta içinde sonuçlanır, gerekirse 2 hafta daha uzar
Arabuluculuğa başvurmadan açılan davalar, usulden reddedilir.
TİCARET MAHKEMELERİNDE TEK HÂKİM VE HEYETLE GÖRÜLEN DAVALAR (2025 GÜNCEL)
Ticaret mahkemelerinde davaların tek hâkim mi yoksa heyet (bir başkan ve iki üye) tarafından mı görüleceği, dava konusu ve değerine göre değişmektedir. 2025 yılı itibarıyla bu konuda 2.280.000 TL parasal sınır esas alınmaktadır.
Dava değeri 2.280.000 TL’yi aşmayan ve konusu para ile ölçülebilen ticari davalara, tek hâkim tarafından ve basit yargılama usulü ile bakılır.
Bu kapsamda örnek davalar:
- Alacak ve tazminat davaları
- İtirazın iptali davası
- Menfi tespit ve ayrıca istirdat davaları
Dava değeri 2.280.000 TL’yi aşan davalar, heyet tarafından görülür. Ancak bazı davalarda dava değeri ne olursa olsun heyetle yargılama zorunludur. Bunlar:
- İflas, iflasın ertelenmesi ve kaldırılması davaları
- Konkordato ve yeniden yapılandırma işlemleri
- Şirket ve kooperatif genel kurul kararlarının iptali ve butlanı
- Yönetim/denetim organlarına yönelik sorumluluk ve azil davaları
- Fesih, infisah ve tasfiye davaları
- Tahkim yargılamasına ilişkin; tahkim şartına itiraz, hakem seçimi/ret davaları ve yabancı hakem kararlarının tanıma-tenfizi
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ KARARLARINA KARŞI İSTİNAF VE TEMYİZ YOLLARI (2025)
Asliye ticaret mahkemesi kararları, belirli koşullar altında istinaf ve temyiz kanun yollarına konu olur. Bu süreçler, verilen kararların hukuki denetimden geçirilmesini sağlar. 2025 yılı için istinaf ve temyiz sınırları yeniden belirlenmiştir.
✅ İstinaf Nedir?
İstinaf, ilk derece mahkemesi kararlarının hem hukuki hem de maddi yönleriyle bölge adliye mahkemesi tarafından yeniden incelenmesidir.
📅 Süresi Ne Kadardır?
Kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içinde istinaf başvurusu yapılmalıdır.
📍 Nereye Başvurulur?
Başvuru, kararı veren Asliye Ticaret Mahkemesi’ne verilecek bir dilekçe ile yapılır.
💰 Parasal Sınır (2025)
- Malvarlığı davalarında, istinaf yoluna başvurabilmek için dava değerinin en az 40.000 TL olması gerekir.
- Bu sınırın altındaki kararlar kesindir ve yani istinaf edilemez.
⚖️ Hangi Ara Kararlara Başvurulabilir?
- Genel olarak ara kararlara karşı istinaf kabul olmaz.
- Ancak ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarına karşı istisna olarak istinaf mümkündür.
✅ Temyiz Nedir?
Temyiz, istinaf sonrası verilen kararın sadece hukuka uygunluk yönünden Yargıtay tarafından incelenmesidir.
💰 Parasal Sınır (2025)
- Temyiz için dava değerinin en az 544.000 TL olması gerekir.
- Bu sınırın altındaki kararlar kesindir yani temyiz edilemez.
❌ Temyize Kapalı Kararlar
- İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarına karşı temyiz yolu kapalıdır.
📞 HUKUKİ DESTEK ALMAK İÇİN BİZİMLE İLETİŞİME GEÇİN
Davanızın hangi mahkemede açılacağı konusunda kararsız mısınız? Hemen bizimle iletişime geçin! Bu bağlamda hukuki sürecinizi profesyonelce yönetelim.
📌 Menderes Avukat – Av. Ardahan ÇAKIR
📞 +90 530 180 82 49
📧 av.ardahancakir@gmail.com
SONUÇ
Asliye Ticaret Mahkemesi ticaret hukukuna özgü uyuşmazlıkların çözümünde uzmanlaşmış mahkemelerdir. Görev alanları hem Türk Ticaret Kanunu hem de diğer ilgili mevzuatlarla detaylı şekilde belirlenmiştir. Davanın ticari nitelikte olup olmadığının tespiti ve ayrıca doğru görevli mahkemeye başvuru, davanın usulen reddedilmemesi açısından büyük önem taşır.