Hukuki uyuşmazlıklar, mahkemeler aracılığıyla çözüme kavuşturulur. Bazı durumlarda dava konusu yargılama süreci devam ederken ortadan kalkar. Bu durum, talebin artık bir çözüme ihtiyaç duymadığı yani “davanın konusuz kaldığı” anlamına gelir. Davanın konusuz kalması hem mahkemenin hem de tarafların yargılama süreçlerinde önemli etkiler doğuran bir hukuki durumdur. Bu makalede davanın konusuz kalmasının tanımı, nedenleri, hukuki sonuçları ve ayrıca uygulamada karşılaşılan durumlar detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
DAVANIN KONUSUZ KALMASININ TANIMI VE NEDENLERİ
Davanın konusuz kalması, bir davanın yürütülmesi sırasında ortaya çıkan bazı olaylar neticesinde dava konusu talep veya uyuşmazlık konusunun ortadan kalkmasıyla tarafların hukuki yararlarının sona ermesi durumudur. Bu durumda mahkemeler tarafından davanın esası hakkında karar verilmesine gerek olmadığına hükmedilir.
Davanın konusuz kalmasının başlıca nedenleri şunlardır:
- Dava Konusunun Ortadan Kalkması: Tarafların dava süreci devam ederken uyuşmazlığı kendi aralarında çözmeleri veya dava konusunun doğal olarak sona ermesi.
- Örnekler:
- Dava konusu alacağın davalı tarafından ödenmesi.
- Tahliye davası açılmış bir taşınmazın davalı tarafından boşaltılması.
- Davacı tarafın icra takibinden vazgeçmesi.
- Örnekler:
- Diğer Hukuki veya Fiili Nedenler: Davanın taraflarının ölümü, tüzel kişiliklerin sona ermesi gibi durumlar da dava konusunu ortadan kaldırabilir.
DAVANIN KONUSUZ KALMASI HALİNDE MAHKEMENİN YAPMASI GEREKENLER
Türk hukukunda davanın konusuz kalması durumunda mahkeme, dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verir. Mahkeme, tarafların taleplerini esaslı bir şekilde incelemeye veya hüküm kurmaya gerek duymaksızın yargılama giderleri hakkında bir karar verir.
YARGILAMA GİDERLERİ VE AVUKATLIK ÜCRETİ KONUSU
Hukuk Muhakemeleri Kanunu Madde 331:
“(1) Davanın konusuz kalması sebebiyle davanın esası hakkında bir karar verilmesine gerek bulunmayan hâllerde, hâkim, davanın açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre yargılama giderlerini takdir ve hükmeder.
(2) Görevsizlik veya yetkisizlik kararından sonra davaya bir başka mahkemede devam edilmesi hâlinde, yargılama giderlerine o mahkeme hükmeder. Görevsizlik veya yetkisizlik kararından sonra davaya bir başka mahkemede devam edilmemiş ise talep üzerine davanın açıldığı mahkeme dosya üzerinden bu durumu tespit ile davacıyı yargılama giderlerini ödemeye mahkûm eder.
(3) Davanın açılmamış sayılmasına karar verilen hâllerde yargılama giderleri davacıya yükletilir.”
Davanın konusuz kalması durumunda, tarafların haklılık durumu dikkate alınarak yargılama giderlerine hükmedilir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu‘nun 331. maddesi bu konuda şu şekilde düzenleme yapmıştır:
- Haklılık Durumuna Göre Takdir: Dava açıldığı tarihte hangi taraf haklı ise yargılama giderlerinin buna göre takdir edilmesi gerekmektedir.
- Görevsizlik veya Yetkisizlik Kararları: Eğer bir mahkeme görevsizlik veya yetkisizlik kararı verirse ve dava başka bir mahkemede devam ederse yargılama giderlerine devam edilen mahkeme hükmeder. Ancak, diğer mahkemede davaya devam edilmezse bu kararı veren mahkeme davacıyı yargılama giderlerine mahkûm eder.
- Davanın Açılmamış Sayılması: Eğer davanın açılmamış sayılmasına karar verilirse yargılama giderleri davacıya yüklenir.
SONUÇ
Davanın konusuz kalması, taraflar ve mahkemeler açısından yargılamanın devam etmesine gerek kalmayan bir durumdur. Hukuki süreçleri sadeleştiren bir mekanizma işlevi görmektedir. Ancak, bu durumun doğru bir şekilde tespiti ve ayrıca sonuçları uygulamada önem arz etmektedir. Yargı sisteminin etkinliğini sağlamak için mevzuatın açık hükümlerine uygun hareket edilmesi gereklidir.
Sonuç olarak, davanın konusuz kalması gibi özel hukuki durumlar sürecin doğru yönetilmesini gerektirir. Yargılama giderlerinin doğru belirlenmesi gibi teknik konular profesyonel bir yaklaşım gerektirir. Bu süreçte bir avukattan özellikle hukuki danışmanlık alınması büyük önem taşır. Bir avukatın rehberliği tarafların menfaatlerinin korunmasını sağlar.
Tüm hukuki sorunlarınızda bizimle iletişime geçebilirsiniz!
Hemen bizimle iletişime geçin
📌 Menderes Avukat – Av. Ardahan ÇAKIR
📍 Kasımpaşa Mah. 203 Sk. No:1 İç Kapı No:103 Menderes/İZMİR
📞 +90 530 180 82 49