Hırsızlık suçu Türk Ceza Kanunu’nun 141. ve devamındaki maddelerinde düzenlenmiştir. Kişinin malvarlığına yönelik en temel suçlardan biridir. Bu suç bir başkasına ait taşınır malın rıza dışı olarak alınması suretiyle gerçekleşir. Ancak hırsızlık suçu işleniş şekline ve mağdurun durumuna bağlı olarak nitelikli haller kazananilmektedir. Bu sebeple ceza miktarları değişebilir.
HIRSIZLIK SUÇUNUN TANIMI
TCK’nın 141. maddesine göre:
“Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.”
Bu tanımdan hareketle hırsızlık suçunun unsurları şunlardır:
- Malın başkasına ait olması: Fail kendi malını çalamaz.
- Taşınır bir mal olması: Gayrimenkuller (örneğin bir arsa veya bina) hırsızlık suçuna konu olamaz.
- Zilyedin rızasının olmaması: Malın sahibinin veya meşru zilyedinin izni olmadan alınması gerekir.
- Malın yerinden alınması: Mal bulunduğu yerden alınıp failin veya üçüncü bir kişinin yararına olacak şekilde götürülmelidir.
Bu temel şartlar sağlanmadığında hırsızlık suçu oluşmaz.
Nitelikli Hırsızlık Halleri ve Cezaları
Türk Ceza Kanunu Madde 142:
“(1) Hırsızlık suçunun;
a) Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
b) (Mülga: 18/6/2014-6545/62 md.)
c) Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
d) Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
e) Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,
f) (Mülga: 2/7/2012-6352/82 md.)
İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) Suçun;
a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
b) Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
c) Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
d) Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,
e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
f) Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
g) büyük veya küçük baş hayvan hakkında,
h) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Suçun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
(3) Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
(4) Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.
(5) Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.”
Türk Ceza Kanunu’nun 142. maddesi, hırsızlık suçunun bazı özel durumlarda daha ağır ceza gerektiren şekillerini düzenlemektedir. Bu hallerde suçun işleniş şekli ve mağdura etkileri göz önünde bulundurularak ceza artırılmaktadır. Aşağıda her fıkra ayrı ayrı ele alınarak açıklanmıştır.
1. Fıkra: Özel Nitelikli Malların Çalınması (3 Yıldan 7 Yıla Kadar Hapis Cezası)
Hırsızlık suçunun belirli türdeki eşyalara karşı işlenmesi hâlinde ceza artırılmaktadır:
a) Kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadethanelerde bulunan ya da kamu yararına tahsis edilen eşyalar:
- Devlet dairelerinde, hastanelerde, okullarda, belediyelerde veya cami gibi ibadethanelerde bulunan malların çalınması hâlinde hırsızlık nitelikli kabul görür.
- Bu yerler kamu hizmeti sunduğu için buralardan mal çalmak toplumun zarar görmesine yol açar.
c) Ulaşım araçlarında veya duraklarda bulunan eşyalar:
- Otobüs, tren, metro gibi ulaşım araçlarında veya otogar, tren garı, havaalanı gibi toplu taşıma alanlarında bulunan eşyaların çalınması durumunda ceza artar.
- Halkın ulaşım hakkını korumak adına bu fiiller daha ağır ceza verilmesi mümkündür.
d) Afet veya genel felaket için hazırlanan eşyalara karşı işlenen hırsızlık:
- Deprem, sel, yangın gibi felaketlere karşı hazırlanan malzemeleri çalmak bu tür durumlarla mücadeleyi zorlaştırdığı için suç daha ağır olur.
- Örneğin, afet için hazırlanmış gıda ve ilaçların çalınması, toplum sağlığını tehlikeye atar.
e) Açıkta bırakılmış eşyalar:
- Doğası gereği açıkta bırakılan ya da kullanım amacı gereği dışarıda bulunan malların çalınması hâlinde de suçun cezası artar.
- Örneğin sokak lambaları, elektrik panoları, bahçeye bırakılmış tarım aletleri gibi eşyalar bu kapsamda kabul görür.
Bu durumlarda işlenen hırsızlık suçlarında 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.
2. Fıkra: Özel Yöntemlerle veya Mağdurun Zayıflığından Faydalanılarak İşlenen Hırsızlık (5 Yıldan 10 Yıla Kadar Hapis Cezası)
Hırsızlık suçunun belirli şekillerde işlenmesi suçun daha ağır kabul edilmesine neden olur:
a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak işlenmesi:
- Mağdurun baygın, yaşlı, hasta, engelli ya da bilinçsiz bir durumda olması hâlinde onun malını çalmak, suçun cezasını artırır.
- Örneğin, yaşlı bir kişinin gözlüğünü çalmak veya kazada ölen birinin cebinden para almak bu kapsama girer.
b) Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle işlenmesi:
- Yankesicilik gibi beceri gerektiren hırsızlıklar bu kapsama girer.
- Örneğin, bir kişinin cebinden cüzdanını çalmak veya kapkaç yapmak bu suça örnektir.
c) Afetler veya sosyal olaylar sırasında meydana gelen kargaşadan faydalanılarak işlenmesi:
- Toplumsal olaylar, doğal afetler veya panik anlarından yararlanarak yapılan hırsızlık suçun cezasını artırır.
- Örneğin, deprem sonrası mağazaları yağmalamak ya da büyük bir protesto sırasında hırsızlık yapmak bu kapsamdadır.
d) Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarlarla kilit açarak işlenmesi:
- Başkasına ait veya sahte anahtarlarla hırsızlık yapmak suçun cezasını artıran bir nedendir.
- Örneğin, ev sahibinden habersiz olarak eski bir anahtarla kapıyı açarak hırsızlık yapmak bu kapsama girer.
e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle işlenmesi:
- İnternet veya elektronik sistemler aracılığıyla yapılan hırsızlık bilişim suçları kapsamında ağır ceza gerektirir.
- Örneğin, birinin banka hesabından habersiz para transferi yapmak bu suçun kapsamındadır.
f) Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisiz bir şekilde resmi sıfat kullanarak işlenmesi:
- Suçun failin kimliğini gizlemek için maske takması ve kılık değiştirmesi durumunda ceza artar.
h) Kilitli bir yerde bulunan veya bina içinde muhafaza edilen eşya hakkında işlenmesi:
- Eğer hırsızlık, herkesin girebileceği ancak kilit altında bulunan bir eşyaya karşı işlenmişse ceza artar.
- Örneğin, otoparkta kilitli bir bisikleti çalmak bu kapsamdadır.
Bu fıkraya göre işlenen hırsızlık suçlarında 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Eğer mağdur kendini savunamayacak bir durumda ise ceza üçte bir oranında artar.
3. Fıkra: Enerji ve Yakıt Gibi Maddelerle İlgili Hırsızlık (5 Yıldan 12 Yıla Kadar Hapis Cezası)
- Sıvı veya gaz hâlindeki enerji kaynaklarının (doğal gaz, elektrik, akaryakıt) çalınması ağır ceza gerektirir.
- Örneğin, kaçak elektrik kullanımı veya akaryakıt hatlarından benzin çalmak bu kapsamda kabul görür.
- Eğer bu suç bir suç örgütünün faaliyeti çerçevesinde işlenirse ceza yarı oranında artar . Ve mahkeme on bin güne kadar adli para cezası verir.
4. Fıkra: Konut Dokunulmazlığının İhlali veya Mala Zarar Verme ile Birlikte İşlenmesi
- Eğer hırsızlık suçunun işlenmesi sırasında bir evin dokunulmazlığı ihlal edilmiş veya mal varlığına zarar verilmişse bu suçlar için ayrıca şikâyet aranmaz.
- Eve girip hırsızlık yaparken kapıyı kıran fail hem hırsızlıktan hem de mala zarar vermekten ceza alır.
5. Fıkra: Kamu Hizmetlerinin Aksamasına Neden Olan Hırsızlık (Cezanın Yarıdan İki Katına Kadar Artırılması)
- Hırsızlık sonucu haberleşme, enerji ya da ulaşım gibi kamu hizmetleri aksarsa ceza artar.
- Örneğin, telefon kablolarını çalarak iletişimi kesintiye uğratmak veya tren raylarını sökerek ulaşımı durdurmak bu kapsamdadır.
- Bu gibi durumlarda suçun temel cezası yarısından iki katına kadar artar.
HIRSIZLIK SUÇUNUN GECE VAKTİ İŞLENMESİ
Türk Ceza Kanunu Madde 143:
“(1) Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.”
- Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi suçun işlenmesini kolaylaştırdığı için ceza yarı oranında artar.
DAHA AZ CEZAYI GEREKTİREN HALLER
Türk Ceza Kanunu Madde 144:
“(1) Hırsızlık suçunun;
a) Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,
b) Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla, İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.”
Türk Ceza Kanunu’nun 144. maddesi hırsızlık suçunun belirli durumlarda daha hafif cezalandırılmasını düzenlemektedir. Bu madde hırsızlık suçunun fail ve mağdur arasındaki özel hukuki ilişkiler nedeniyle daha düşük bir ceza ile cezalandırılmasını öngörmektedir. Aşağıda her fıkra ayrı ayrı açıklanmıştır.
1. Fıkra: Paydaş veya Elbirliği ile Malik Olunan Malın Çalınması
“Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde işlenen hırsızlık suçu” şikâyete bağlıdır ve daha hafif cezaya hükmolunur.
- Paydaş mülkiyet: Bir malın birden fazla kişiye ait olduğu ve her bir paydaşın belirli bir oranda mülkiyet hakkına sahip olduğu durumdur.
- Örneğin iki kardeşin miras yoluyla ortak malik olduğu bir otomobilden biri diğerinin izni olmadan aracı alıp satarsa bu suç bu kapsamda kabul görür.
- Elbirliği mülkiyeti: Mülkiyetin tüm ortaklara ait olduğu, her birinin malın tamamı üzerinde hak sahibi olduğu durumdur.
- Örneğin, bir adi ortaklıkta ortaklardan birinin diğer ortakların izni olmadan ortaklık malını alıp satması bu kapsamda kabul görür.
Bu tür hırsızlık suçları daha çok özel hukuk ilişkilerinden kaynaklandığı için fail hakkında 2 aydan 1 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası öngörülmüştür. Ayrıca mağdurun şikâyetçi olması zorunludur; yani resen soruşturma olmaz.
2. Fıkra: Bir Hukuki İlişkiye Dayanan Alacağı Tahsil Amacıyla Hırsızlık
Eğer hırsızlık suçu bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil etmek amacıyla işlenmişse suç daha hafif cezaya hükmolunur.
- Örneğin, bir kişinin işverenden alacağı olan maaşı ödenmediğinde çalıştığı yerden bir eşyayı alıp satması bu kapsama girer.
- Ya da bir kişinin borç verdiği parayı geri alamayınca borçlunun telefonunu alarak tahsil etmeye çalışması da bu madde kapsamında değerlendirilir.
Burada önemli olan failin gerçekten bir alacak hakkına sahip olmasıdır. Ancak alacağın varlığı hırsızlık suçunun oluşumunu tamamen ortadan kaldırmaz sadece cezanın hafifletilmesine neden olur.
Bu durumda da suç şikâyete bağlıdır. Fail hakkında 2 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmolunur.
MALIN DEĞERİNİN AZ OLMASI
Türk Ceza Kanunu Madde 145:
“(1) Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.”
- Eğer çalınan malın değeri çok düşükse cezada indirim yapılabilir veya tamamen ceza verilmekten vazgeçilebilir.
KULLANMA HIRSIZLIĞI
Türk Ceza Kanunu Madde 146:
“(1) Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz.”
- Malın sadece geçici süreyle kullanılması ve ardından iade edilmesi durumunda ceza yarı oranında düşer. Ancak eğer mal suç işlemek için kullanılmışsa bu hüküm dikkate alınmaz.
ZORUNLULUK HALİ
Türk Ceza Kanunu Madde 147:
“(1) Hırsızlık suçunun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde, olayın özelliğine göre, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.”
- Hırsızlık ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmişse cezada indirim yapılır. Hatta ceza tamamen kaldırılabilir. Örneğin, açlık nedeniyle ekmek çalınması bu kapsamda kabul görür.
HIRSIZLIK SUÇUNDA UZLAŞMA
Hırsızlık suçu TCK 141. madde kapsamında uzlaştırma hükümlerine tabi olan suçlar arasında yer alır. Ancak nitelikli hırsızlık (TCK 142) gibi ağırlaştırıcı halleri içeren durumlarda uzlaşma mümkün değildir.
HIRSIZLIK SUÇUNDA ŞİKÂYET
Basit hırsızlık suçu (TCK 141) şikâyete tabi değildir. Yani mağdur şikâyetçi olmasa bile savcılık resen soruşturma başlatır. Ancak TCK 144 ve TCK 146 gibi bazı özel hallerde (paydaş olunan malın çalınması, kullanma hırsızlığı gibi) suçun soruşturulması için şikâyet şartı aranır.
HIRSIZLIK SUÇUNDA GÖREVLİ MAHKEME
Hırsızlık suçu için Asliye Ceza Mahkemesi görevlidir.
HIRSIZLIK SUÇUNDA CEZANIN ERTELENMESİ
Hırsızlık suçu nedeniyle hükmedilen ceza 2 yıl veya daha az ve diğer şartların oluşmasıyla mahkeme sanığın geçmişi, durumu ve yeniden suç işlemeyeceği kanaatine bağlı olarak cezanın ertelenmesine karar verme imkanı vardır. Erteleme kararı verilirse sanık belirlenen süre boyunca yeni bir suç işlemezse ceza infaz edilmez.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI (HAGB)
Hırsızlık suçunda şartların oluşması durumunda hükmedilen ceza 2 yıl veya daha az ise HAGB uygulanabilir. Bu durumda sanık 5 yıl denetim süresine tabi tutulur. Denetim süresi içinde yeni bir suç işlemezse ceza tamamen ortadan kalkar.
HIRSIZLIK SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK
Fail hırsızlık suçu tamamlandıktan sonra çalınan malı aynen iade eder veya zararı karşılayarak mağduriyeti giderirse TCK 168 gereğince etkin pişmanlık hükümleri uygulanır ve cezada indirim yapılır.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Hırsızlık suçu kişilerin malvarlığına karşı işlenen en temel suçlardan biridir. Suçun işleniş biçimine ve niteliğine bağlı olarak değişen yaptırımlara tabidir. Temel hırsızlık suçu 1 ila 3 yıl hapis cezasına hükmolunur. Nitelikli hallerde ise ceza 12 yıla kadar çıkabilmektedir. Ayrıca suçun gece vakti işlenmesi veya mağdurun savunmasız bir durumda olması gibi etkenler ceza artırımına neden olabilmektedir. Zorunluluk hali ve malın değerinin düşük olması gibi durumlar ise cezada indirim yapılmasına neden olabilir.
Bu nedenle hırsızlık suçu ile ilgili hukuki süreçlerde olayın tüm yönleri dikkate alınmalı ve adaletin sağlanabilmesi için her bir unsur titizlikle değerlendirilmelidir.
Hırsızlık suçu ve diğer hukuki konularla ilgili hukuki destek talep etmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Profesyonel hukuki danışmanlık hizmetlerimizle yanınızdayız.
✅ AVUKAT DESTEĞİ ALIN!
Darp raporuyla ilgili hukuki süreçlerde yanınızdayız. Haklarınızı öğrenmek ve profesyonel destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
👉 Hemen bizimle iletişime geçin
📞 +90 530 180 82 49