Konut dokunulmazlığının ihlali bireyin özel yaşamını koruma altına alan temel haklardan biridir. Anayasa ve Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında güvence altına alınan bu hak bireylerin kendilerine ait konutlarında veya işyerlerinde huzur içinde yaşamalarını ve çalışmalarını sağlamayı amaçlar. TCK’nın ilgili maddeleri konut dokunulmazlığını ihlal eden eylemleri suç olarak tanımlamakta ve çeşitli cezai yaptırımlar öngörmektedir.
Türk Ceza Kanunu Madde 116:
“(1) Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Birinci fıkra kapsamına giren fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
(3) Evlilik birliğinde aile bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda, bu kişilerden birinin rızası varsa, yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.
(4) Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
KONUT DOKUNULMAZLIĞININ İHLALİ SUÇUNUN UNSURLARI
Türk Ceza Kanunu’nun 116. maddesi konut dokunulmazlığını ihlal suçunu düzenlemektedir. Bu maddeye göre suçun oluşabilmesi için aşağıdaki unsurların varlığı gerekmektedir:
- Fail: Suçun faili herkes olabilir. Suçu işleyen kişi mağdurun rızasına aykırı hareket eden herhangi bir kişi olur.
- Mağdur: Konutun veya işyerinin sahibi ya da burada oturma hakkına sahip olan kişidir.
- Fiil:
- Bir kimsenin konutuna veya konutunun eklentilerine rızası olmadan girmek,
- Rıza ile girilmiş olsa bile çıkması istendiği halde çıkmamak.
- Manevi Unsur: Suç kasten işlenebilen bir suçtur. Yani failin mağdurun rızasına aykırı hareket ettiğini bilerek ve isteyerek bu fiili gerçekleştirmesi gerekir.
KONUT DOKUNULMAZLIĞININ İHLALİ SUÇUNUN CEZASI
1. Basit Hal :
Bir kimsenin konutuna veya konutunun eklentilerine rızası olmadan giren veya rıza ile girdikten sonra çıkmayan kişi mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan iki yıla kadar hapis cezası alır.
2. İşyerine Yönelik İhlal :
Konut dokunulmazlığı ihlaline benzer şekilde işyerine veya eklentilerine rıza dışında girilmesi durumunda altı aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmolunur.
3. Ortak Kullanım Hali :
Konut veya işyeri birden fazla kişi tarafından kullanılıyorsa ve bu kişilerden biri failin girmesine rıza göstermişse suç oluşmaz. Ancak rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekmektedir.
4. Nitelikli Haller :
Aşağıdaki durumlarda suçun cezası artırılmaktadır:
- Cebir veya tehdit kullanılarak işlenmesi
- Gece vakti işlenmesi
Bu hallerde ceza bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası şeklinde uygulanır.
AĞIRLAŞTIRICI NEDENLER VE CEZANIN ARTIRILMASI
Türk Ceza Kanunu Madde 119:
“(1) Eğitim ve öğretimin engellenmesi, kamu kurumu veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinin engellenmesi, siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi, inanç, düşünce ve kanaat hürriyetinin kullanılmasını engelleme, konut dokunulmazlığının ihlali ile iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçlarının;
a) Silahla,
b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle,
c) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
d) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
e) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle, İşlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(2) Bu suçların işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.”
TCK 119. madde belirli durumlarda konut dokunulmazlığı ihlalinin cezasının artırılacağını öngörmektedir. Bu ağırlaştırıcı nedenler şunlardır:
- Suçun silahla işlenmesi
- Failin kendisini tanınmayacak hale getirmesi, sahte kimlik kullanması veya imzasız mektupla suç işlemesi
- Suçun birden fazla kişi tarafından işlenmesi
- Suç örgütlerinin korkutucu gücünden yararlanılması
- Kamu görevlisinin, görevini kötüye kullanarak bu suçu işlemesi
Bu hallerde verilecek ceza bir kat artar.
Ek olarak suç işlenirken mağdura yönelik kasten yaralama suçunun ağırlaştırıcı hallerinin gerçekleşmesi durumunda fail ayrıca kasten yaralama suçundan da ceza alır.
KONUT DOKUNULMAZLIĞININ İHLALİ SUÇUNDA UZLAŞMA
Konut dokunulmazlığının ihlali suçu uzlaşmaya tabi suçlar arasında yer almaktadır. Bu nedenle mağdur ile fail arasında uzlaşma sağlanırsa dava açılmaz. Veya açılmışsa düşer. Uzlaşma süreci Cumhuriyet Savcılığı tarafından dosyanın uzlaştırma bürosuna gönderilmesiyle uzlaştırmacı tarafından yürütülmektedir.
KONUT DOKUNULMAZLIĞININ İHLALİ SUÇUNDA ŞİKÂYET
TCK 116/1, 116/2 ve 116/3 kapsamında düzenlenen konut ve işyeri dokunulmazlığı ihlal suçları şikâyete bağlıdır. Mağdurun 6 ay içinde şikâyette bulunmaması halinde dava açılamaz. Ancak suç, cebir, tehdit veya gece vakti işlenmişse (TCK 116/4) şikâyet şartına gerek yoktur.
KONUT DOKUNULMAZLIĞININ İHLALİ SUÇUNDA GÖREVLİ MAHKEME
Bu suç nedeniyle açılan davalar Asliye Ceza Mahkemelerinde görülür.
KONUT DOKUNULMAZLIĞININ İHLALİ SUÇUNDA CEZANIN ERTELENMESİ
Mahkeme tarafından verilen hapis cezası 2 yıl veya daha az ise ve sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûmiyeti yoksa cezanın ertelenmesine karar verilebilir. Bu durumda fail belirli bir denetim süresi boyunca suç işlemezse cezası infaz edilmez
KONUT DOKUNULMAZLIĞININ İHLALİ SUÇUNDA HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI (HAGB)
Sanığa verilen hapis cezası 2 yıl veya daha az ise ve sanık hakkında olumlu bir kanaat oluşursa HAGB kararı ihtimali vardır. Bu karar sanığın 5 yıl denetim süresine tabi tutulması anlamına gelir. Denetim süresinde suç işlemezse ceza tamamen ortadan kalkar.
SONUÇ
Konut dokunulmazlığı ihlali suçu, bireylerin özel yaşamını ve güvenliğini korumak adına hukuk sistemimizde önemli bir yere sahiptir. Suçun işleniş biçimine ve ağırlaştırıcı nedenlerin varlığına göre farklı cezalar öngörülmüştür. Kanun bireylerin rızası dışında konutlarına veya işyerlerine girilmesini engelleyerek özel yaşamın gizliliğini ve bireylerin mülkiyet haklarını koruma altına almaktadır. Bu nedenle konut dokunulmazlığını ihlal edenler hakkında caydırıcı cezalar öngörülmüş olup mağdurların bu tür durumlarla karşılaşmaları halinde yetkili mercilere başvurmaları önem arz etmektedir.
Konut dokunulmazlığının ihlali suçu ve diğer hukuki konularla ilgili detaylı bilgi almak veya hukuki destek talep etmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Profesyonel hukuki danışmanlık hizmetlerimizle yanınızdayız.
HEMEN BİZİMLE İLETİŞİME GEÇİN
📌 Menderes Ceza Avukatı – Av. Ardahan ÇAKIR
📞 +90 530 180 82 49