İş Kanunu’na göre işçi, belirli durumlar altında iş sözleşmesini süresinin bitimini beklemeden veya bildirim süresine uymaksızın feshetme hakkına sahiptir. Bu durumlar işçinin sağlığını, onurunu, ücretini ve çalışma koşullarını etkileyen haklı sebeplerle sınırlıdır. İş Kanunu’nun ilgili hükümleri doğrultusunda işçinin haklı nedenle fesih sebepleri üç başlık altında toplanmıştır. Sağlık sebepleri, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı durumlar ve zorlayıcı sebepler.
İş Kanunu Madde 24:
“Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
- Sağlık sebepleri:
- a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
- b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
- Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
- a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
- b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
- c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
- d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
- e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
- f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.
III. Zorlayıcı sebepler:
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.”
HAKLI NEDENLE FESİH NEDİR
Haklı nedenle fesih işçi veya işverenin kanundaki önemli sebeplerin varlığı halinde sözleşmeyi derhal sona erdirebilmesidir. Bu fesih türü bildirim süresi beklenmeksizin yapılır. Tarafların haklarını korumayı amaçlar. İş Kanunu’nun 24 ve 25. maddeleri hem işçi hem de işveren açısından haklı nedenle fesih sebeplerini düzenler. Sağlık sorunları, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar, zorlayıcı sebepler haklı fesih nedenleri arasındadır. Ancak bu hakkın kullanımı belirli süre sınırlamaları ve şartlara tabidir. Hak kayıplarını önlemek için fesih işlemlerinin dikkatle yürütülmesi ve bir avukata danışılması önerilir.
İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE FESİH SEBEPLERİ
Sağlık Sebepleri
İşçinin sağlığı veya yaşamsal güvenliği iş sözleşmesinin feshinde önemli bir rol oynar. Bu başlık altında iki durum öne çıkmaktadır:
İşin Niteliği Nedeniyle Tehlike Oluşması
İşçinin yaptığı iş, işin doğasından kaynaklanan sebeplerle işçinin sağlığına veya yaşamına yönelik ciddi bir tehdit oluşturuyorsa işçi haklı nedenle sözleşmesini feshedebilir. Örneğin işyerinde sürekli toksik maddelere maruz kalınması ve gerekli önlemlerin alınmaması örnek teşkil eder.
Bulaşıcı veya İşle Bağdaşmayan Hastalıklar
İşçinin işyerinde sürekli olarak temas ettiği işverenin veya diğer bir işçinin bulaşıcı bir hastalığa yakalanması ya da işçinin işiyle bağdaşmayan bir hastalığa sahip olması durumunda fesih hakkı doğar.
Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri
İşverenin veya diğer çalışanların sergilediği etik dışı davranışlar haklı fesih hakkını kullanılmasına neden olabilir. Bu durumlar şunlardır:
Yanıltıcı Bilgi Verilmesi
İşveren iş sözleşmesi yapılırken esaslı konular hakkında gerçeğe aykırı bilgi vererek işçiyi yanıltmışsa bu durum haklı fesih sebebidir.
Onur ve Şerefe Dokunan Davranışlar
İşverenin, işçiye veya ailesine yönelik şeref ve namusa dokunacak sözler söylemesi ya da cinsel tacizde bulunması fesih hakkını doğurur.
Sataşma veya Suç İşleme
İşverenin işçiye veya ailesine yönelik tehditkâr veya fiziksel saldırgan tutumlar sergilemesi suç işlemesi veya işçiye yönelik asılsız suçlamalarda bulunması haklı nedenle fesih hakkını doğurur.
Cinsel Taciz Durumunda Yeterli Önlem Alınmaması
İşçinin, işyerinde başka bir çalışan veya üçüncü kişi tarafından cinsel tacize uğraması durumunda işveren gerekli tedbirleri almazsa işçi haklı bir şekilde iş sözleşmesini feshedebilir.
Ücretin Ödenmemesi veya Yanlış Hesaplanması
İşverenin işçinin ücretini kanuni düzenlemelere veya sözleşmeye aykırı şekilde eksik ya da geç ödemesi işçinin haklı fesih sebeplerindendir.
Çalışma Şartlarının Uygulanmaması
İşverenin çalışma şartlarına uygun iş vermemesi veya kararlaştırılan iş miktarının altına düşmesi ve ücret farkını ödememesi gibi durumlar işçinin fesih hakkını doğurur.
Zorlayıcı Sebepler
İşçinin çalıştığı işyerinde meydana gelen ve işin bir haftadan uzun süre durmasına neden olan zorlayıcı sebepler (örneğin doğal afetler, yangın veya salgın hastalıklar) işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesini sağlar.
İŞÇİNİN FESİH SÜRECİ VE ŞARTLARI
İşçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanırken dikkat etmesi gereken bazı prosedürler bulunmaktadır:
- Fesih Bildirimi
İşçi, fesih nedenini işverene açık bir şekilde yazılı olarak bildirmelidir. Fesih nedeni yukarıda belirtilen durumlardan birine dayanmalıdır. - Fesih Süresi
Haklı fesih durumlarında işçi bildirim süresine uyma zorunluluğu olmadan sözleşmesini sona erdirebilir. Ancak işçi haksız eylemi öğrendikten sonraki 6 iş günü içinde ve her halükarda bir yıllık zaman aralığında sözleşmeyi haklı nedenle sonlandırabilmektedir. - Kıdem Tazminatı
İşçi haklı nedenle fesih yaptığı durumda kıdem tazminatına hak kazanabilir. Ancak ihbar tazminatı talep edilemez.
HAKLI SEBEPLE FESİHTE İŞÇİLİK ALACAKLARI
Haklı sebeple fesih durumunda işçi iş sözleşmesini sona erdirirken bazı işçilik alacaklarına hak kazanır. İş Kanunu’na göre işçinin haklı feshi, işverenin ihbar tazminatı talebini engellerken fesih gerekçesi işverenin kusuruna dayanıyorsa işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Ayrıca fesih tarihine kadar birikmiş olan ücret, fazla mesai gibi tüm ücret alacakları işçiye ödenmelidir. İşverenin söz konusu alacakları zamanında ve eksiksiz ödememesi durumunda işçi faiz talebiyle birlikte yargıya başvurur. İşçinin bu süreçte hak kaybı yaşamaması için bir avukata danışması önemlidir.
İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE FESHİ HALINDE KIDEM TAZMİNATI ÖDENİR Mİ
İşçinin haklı nedenle feshi durumunda İş Kanunu‘nun 24. maddesi çerçevesinde iş akdini feshedebilmektedir. İşçi haklı nedenle fesih yaptığı takdirde kıdem tazminatına hak kazanır. Bu durumda işçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshettiği takdirde işçi kıdem tazminatını alır. Yani işçinin haklı fesih hakkını kullanması halinde, işveren işçiye kıdem tazminatını ödemek zorundadır.
SONUÇ
İşçi gerek sağlığı gerekse çalışma şartlarındaki ihlallerle mücadele etmek adına haklı nedenlerle sözleşmesini fesheder. Bu süreçte işçinin, haklarını korumak ve usule uygun şekilde hareket etmek için dikkatli olması önemlidir. İşçinin hukuki haklarını koruyabilmesi adına gerekirse bir avukata danışması faydalı olacaktır.
Tüm hukuki sorunlarınızda bizimle iletişime geçebilirsiniz!
👉 Hemen bizimle iletişime geçin
📌 Menderes Avukat – Av. Ardahan ÇAKIR
📞 +90 530 180 82 49
📧 av.ardahancakir@gmail.com