İcra takibine karşı borçlunun yaptığı itiraz, takibi durdurur. Ancak alacaklı, bu itirazın haksız olduğunu düşünüyorsa itirazın iptali davası açar. Bu bağlamda, İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 67. maddesinde düzenlenen bu dava, alacaklının alacağını genel hükümler çerçevesinde ispatlayarak takibi devam ettirmesini sağlar. Bu makalede, itirazın iptali davasının ne olduğu, nasıl açıldığı, süresi, sonuçları ve uygulamadaki önemi detaylı şekilde açıklanacaktır.
📌 İTİRAZIN İPTALİ DAVASI NEDİR?
İtirazın iptali davası, ilamsız takipte borçlunun itirazı üzerine duran takibin yeniden devam ettirilmesi için alacaklının açtığı davadır. Bu dava sonucunda mahkeme, alacaklının alacağını ispat etmesi hâlinde itirazı iptal eder ve alacaklı takibe devam eder.
⚖️ İTİRAZIN İPTALİ DAVASI HANGİ KANUNDA DÜZENLENMİŞTİR?
Bu dava, İcra ve İflas Kanunu’nun 67. maddesinde açıkça düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre;
“Takip talebine itiraz edilen alacaklı, itirazın tebliği tarihinden itibaren bir sene içinde mahkemeye başvurarak, genel hükümler dairesinde alacağının varlığını ispat suretiyle itirazın iptalini dava edebilir.
Bu davada borçlunun itirazının haksızlığına karar verilirse borçlu; takibinde haksız ve kötü niyetli görülürse alacaklı; diğer tarafın talebi üzerine iki tarafın durumuna, davanın ve hükmolunan şeyin tahammülüne göre, red veya hükmolunan meblağın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere, uygun bir tazminatla mahkum edilir.
İtiraz eden veli, vasi veya mirasçı ise, borçlu hakkında tazminat hükmolunması kötü niyetin sübutuna bağlıdır.
Birinci fıkrada yazılı itirazın iptali süresini geçiren alacaklının umumi hükümler dairesinde alacağını dava etmek hakkı saklıdır.
Bu Kanunda öngörülen icra inkar tazminatı, kötü niyet tazminatı ve benzeri tazminatların tespitinde, takip talebi veya davadaki talep esas alınır.”
🧾 İTİRAZIN İPTALİ DAVASININ ŞARTLARI
İtirazın iptali davası açılabilmesi için özellikle bazı yasal koşulların gerçekleşmiş olması gerekir:
İlamsız takip yapılmış olmalıdır.
- Bu dava yalnızca ilamsız tahsil yollarında (örneğin adi alacak-borç ilişkisinde) açılır. İlamsız takip dışında (örneğin ilamlı takipte) açılması mümkün değildir.
Borçlu, takibe süresinde itiraz etmiş olmalıdır.
- Borçlu, ödeme emrine 7 gün içinde itiraz etmişse, takip durur. Ancak alacaklı, itirazı iptal ettirmek için bu davayı açar.
Alacaklı, itirazın iptalini bir yıl içinde dava etmelidir.
- Süre, itirazın alacaklıya tebliğ edildiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
Alacak genel hükümlere göre ispatlanmalıdır.
- Alacaklı, alacağının varlığını ve borçlunun itirazının haksızlığını yazılı delil başta olmak üzere genel yargılama usulüne uygun şekilde ispat etmelidir.
🏛️ İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
İtirazın iptali davası, genel hükümlere tabidir. Bu bağlamda, davacı davayı genel görevli mahkemede açar:
- Ticari ilişki varsa → Asliye Ticaret Mahkemesi
- Genel görevli mahkeme ise → Asliye Hukuk Mahkemesi
- Alacak, kira ilişkisinden doğuyorsa → Sulh Hukuk Mahkemesi
Yetkili mahkeme, borçlunun yerleşim yeri mahkemesidir. Buna göre davalının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesi, itirazın iptali davasında yetkili mahkemedir. Fakat, davaya konu alacağın, sözleşmeden doğan bir alacak olması halinde, ifa yeri mahkemesi de yetkili mahkemedir.
⏳ İTİRAZIN İPTALİ DAVASI AÇMA SÜRESİ
İtirazın iptali davası, itirazın alacaklıya tebliğinden itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır.
⚠️ Bu süre, hak düşürücü niteliktedir. 1 yıl içerisinde dava açılmazsa itiraz geçerliliğini korur; ancak alacaklı, alacağını genel hükümlere göre dava eder.
📉 İTİRAZIN İPTALİ DAVASININ SONUÇLARI
1. İtirazın İptali Kararı Verilirse:
- Borçlunun itirazı geçersiz olur.
- Alacaklı, aynı takip dosyası üzerinden takibe devam eder.
- Ayrıca, alacaklı haciz işlemleri başlatır.
- Şayet mahkeme alacaklının haklı olduğunu tespit ederse, borçlu icra inkar tazminatına mahkum olur.
2. İtirazın İptali Davası Rededilirse:
- Takip sona erer.
- Alacaklı borcunu ispatlayamadığından, borçlu takibe maruz kalmaz.
- Alacaklı kötü niyetli görülürse, borçlu lehine yüzde 20’den az olmamak üzere tazminat hükmedilebilir.
💰 İTİRAZIN İPTALİ DAVASINDA İCRA İNKAR TAZMİNATI VE KÖTÜ NİYET TAZMİNATI
📌 İtirazın İptali Davasında İcra İnkar Tazminatı:
- Borçlunun haksız şekilde itiraz ettiğinin mahkeme kararıyla sabit olması hâlinde, mahkeme borçluyu, alacağın %20’sinden az olmamak üzere icra inkar tazminatına mahkum eder (İİK m. 67/2).
📌 İtirazın İptali Davasında Kötü Niyet Tazminatı:
- Alacaklının haksız ve kötü niyetli takibi sabit olursa, alacaklı da tazminata mahkum edilebilir.
📜 İTİRAZIN İPTALİNDEN SONRA MAL BEYANI ZORUNLULUĞU (İİK M. 74-75)
Mahkeme, borçlunun itirazını iptal ettiğinde, borçlu 3 gün içinde mal beyanında bulunmak zorundadır. Bu bağlamda bu görevi yerine getirmeyen borçlu hakkında, alacaklının talebi üzerine 3 aya kadar hapis cezası (tazyik hapsi) uygulanır(İİK m. 76).
📝 İTİRAZIN İPTALİ İLE İTİRAZIN KALDIRILMASI ARASINDAKİ FARK NEDİR?
- İtirazın iptali, mahkeme kararıyla yapılır. Alacak genel hükümlere göre ispat edilir.
- İtirazın kaldırılması (İİK m. 68), belirli belgelerle mümkündür (örneğin imzalı senet).
- Her iki işlem de borçlunun itirazını ortadan kaldırır, ancak dayanak ve yargılama usulleri farklıdır.
📚 SONUÇ
İtirazın iptali davası, alacaklının alacağını yargı yoluyla ispatlayarak takip hakkını geri kazanmasını sağlar. Alacağın gerçekten var olduğuna inanan ve borçlunun itirazını haksız bulan alacaklılar için etkili bir hukuki yoldur. Ancak dava süresi, görevli ve yetkili mahkeme ve delil yükü gibi birçok teknik detaya dikkat edilmelidir.
📞 AVUKAT DESTEĞİ ALIN
İtirazın iptali davaları, delil sunumu ve usul açısından oldukça teknik davalardır. Özellikle hak kaybı yaşamamak ve alacağınızı etkin şekilde tahsil edebilmek için mutlaka alanında uzman bir icra avukatından hukuki destek almanızı tavsiye ederiz.
⚖️ İCRA TAKİP SÜREÇLERİNDE YANINIZDAYIZ!
İcra takibi, itirazın iptali ve tahsilat süreçleriniz için profesyonel destek almak istiyorsanız, bizimle hemen iletişime geçin.
⚖️Bizimle iletişime geçin – Size en doğru hukuki desteği sağlayalım.
📌 Menderes Avukat – Av. Ardahan ÇAKIR
📞 +90 530 180 82 49