Muris, Türk hukukunda, vefatı ile geride malvarlığı ve haklar bırakan kişiyi ifade eder. Diğer bir deyişle miras bırakan kişi anlamına gelir. Murisin ölümüyle birlikte onun malvarlığı, hakları ve borçları, yasal ya da atanmış mirasçılarına geçer. Muris, Türk Medeni Kanunu’nda miras hukuku kapsamındaki temel kavramlardan biridir ve mirasın devrinin başlangıç noktasıdır.
MURİS NEDİR ?
Muris, Türk hukukunda ölümünden sonra malvarlığını ve haklarını yasal veya atanmış mirasçılarına bırakan kişiyi ifade eder. Türkçe’de “miras bırakan” olarak da adlandırılan muris miras hukuku ilişkilerinin başlangıç noktasıdır. Murisin ölümüyle birlikte onun hak ve borçları mirasçılara geçer ve bu geçiş kendiliğinden gerçekleşir. Muris kavramı, Türk Medeni Kanunu’nda miras hukukunun en temel terimlerinden biridir.
MURİS KİMDİR?
Muris, mirasçılarına malvarlığı, haklar ve borçlar bırakan kişidir. Bu kişi, hayatta iken malvarlığını yönetme ve bu konuda hukuki işlemler yapma yetkisine sahiptir. Ancak vefatıyla birlikte bu hak ve borçlar kanunen belli olan veya murisin vasiyetname ile tayin ettiği kişilere geçer. Murisin kim olduğu, mirasın hangi kişilere geçeceğini ve nasıl bir paylaşım yapılacağını belirlemek açısından büyük önem taşır.
Muris sadece maddi varlıklar değil aynı zamanda borçlar, alacaklar, intifa hakları ve diğer kişisel haklar da bırakır. Bu durum, mirasçılar açısından hem kazanç hem de yükümlülük anlamına gelir. Eğer murisin borçları malvarlığından fazla ise mirasçıların reddi miras hakkı bulunmaktadır.
MURİSTEN KALAN MİRASA NASIL HAK KAZANILIR?
Murisin vefatı ile birlikte miras bırakanın malvarlığı ve borçları, yasal ya da atanmış mirasçılarına intikal eder. Bu süreçte mirasa hak kazanılması şu adımlarla gerçekleşir:
Mirasın Kendiliğinden Geçişi:
Türk Medeni Kanunu’nun 599. maddesine göre miras, murisin ölümü anında kendiliğinden mirasçılara geçer. Yani, herhangi bir hukuki işlem yapmaya gerek kalmadan mirasçılar mirasa hak kazanır.
Yasal Mirasçılık:
Murisin altsoyu (çocukları, torunları), üstsoyu (anne, baba, büyükanne, büyükbaba) ve eş, yasal mirasçıdır. Eğer murisin yasal veya atanmış mirasçısı yoksa miras devlet hazinesine geçer.
Atanmış Mirasçılık:
Muris, vasiyetname ya da miras sözleşmesi ile malvarlığını belirli kişilere bırakma hakkı vardır. Bu kişiler, atanmış mirasçılar olarak mirasa hak kazanır.
Mirasın Resmi Tasdik Edilmesi:
Mirasçılar, murisin vefatını takiben veraset ilamı (mirasçılık belgesi) alarak yasal olarak mirasçı olduklarını kanıtlar. Bu belge, noterler veya Sulh Hukuk Mahkemesi aracılığıyla temin olur.
MURİSTEN KALAN MİRAS NASIL REDDEDİLİR?
Mirasçılar, muristen kalan mirası kabul etmek zorunda değildir. Türk Medeni Kanunu, mirasçılara mirası reddetme hakkı tanımaktadır. Bu hak, genellikle borçlarının malvarlığından fazla olduğu durumlarda geçerli olur. Mirasın reddi süreci şu şekilde işler:
Reddi Miras Süresi:
Mirasçılar, murisin vefatını öğrendikleri tarihten itibaren üç ay içinde mirasın gerçek reddi davası (reddi miras) davası açar.
Başvuru Yeri:
Miras reddi, miras bırakanın son yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesi’ne olur. Mirasçılar bir dilekçe ile başvurarak mirası reddettiklerini beyan eder.
Kayıtsız Şartsız Red:
Mirasın reddi tamamen ve hiçbir şart ileri sürülmeksizin olur. Kısmi reddi miras mümkün değildir.
Zamanaşımı ve Hükmen Red:
Eğer mirasçı borçlarının murisin malvarlığından açıkça fazla olduğunu ispat ederse herhangi bir süreye tabi olmaksızın hükmen mirasın reddi talebinde bulunma hakkı vardır.
MİRASÇILARIN MİRAS PAYI NEYE GÖRE BELİRLENİR?
Türk hukukunda, mirasçıların miras paylar, yasal mirasçılık ve atanmış mirasçılık durumlarına göre farklılık gösterir. Yasal mirasçıların payları Türk Medeni Kanunu’nun belirlediği düzenlemelere göre şu şekilde hesaplanır:
Altsoy (Çocuklar ve Torunlar):
Murisin çocukları eşit şekilde mirasa hak kazanır. Eğer çocuklardan biri muristen önce vefat etmişse bu çocuğun miras payı onun çocuklarına (torunlara) geçer.
Sağ Kalan Eşin Payı:
-
- Altsoyu ile birlikte mirasçı olduğunda, mirasın 1/4’ü sağ kalan eşe aittir.
- Üstsoyu ile birlikte mirasçı olduğunda, mirasın 1/2’si sağ kalan eşe aittir.
- Eğer sadece 3. derece mirasçılarla mirasçı ise, mirasın 3/4’ü sağ kalan eşindir.
Üstsoy (Anne ve Baba):
Eğer altsoy yoksa, miras anne ve babaya eşit şekilde kalır. Anne veya babadan biri vefat etmişse, onun payı kendi altsoyuna (murisin kardeşlerine) geçer. Onlarda yoksa miras büyükanne ve büyükbabalar arasında eşit şekilde paylaştırlır.
Vasiyetname ve Miras Sözleşmesi Durumunda:
Muris, vasiyetname veya miras sözleşmesi ile malvarlığını belirli kişilere bırakmışsa bu kişiler atanmış mirasçı olur. Ancak, yasal mirasçıların saklı paylarına halel getirilemez. Saklı pay, yasal mirasçılara bırakılması gereken minimum miras miktarıdır.
SONUÇ
Muris, Türk hukukunda miras hukuku ilişkilerinin temel figürüdür. Murisin malvarlığı ve borçları yasal ya da atanmış mirasçılara intikal eder. Ancak mirasçılar, mirası reddetme hakkına da sahiptir. Miras paylaşımı, Türk Medeni Kanunu’nda açıkça düzenlenmiştir. Yasal düzenlemeler mirasçıların haklarının korunmasını sağlar. Bu süreçlerin karmaşıklığı ve hukuki detayları göz önünde bulundurulduğunda bir avukattan destek alınması, mirasla ilgili olası hak kayıplarını önlemek açısından oldukça faydalıdır.
Hemen bizimle iletişime geçin
📌 Menderes Miras Avukatı – Av. Ardahan ÇAKIR
📍 Kasımpaşa Mah. 203 Sk. No:1 İç Kapı No:103 Menderes/İZMİR
📞 +90 530 180 82 49