Borçlu olmadığınız halde icra takibi sonucu ödeme yapmak zorunda kaldıysanız, ödediğiniz parayı geri almanız istirdat davası ile mümkün! Bu durumda hukuki yolunuz istirdat davasıdır. Peki, bu dava nedir, hangi şartlarda dava açma hakkı vardır veya süresi ne kadardır? İşte tüm detaylarıyla İcra ve İflas Kanunu’nun 72. maddesi kapsamında istirdat davası…
İSTİRDAT DAVASI NEDİR?
İstirdat davası, borçlu olmadığı bir parayı ödemek zorunda kalan kişinin, bu parayı geri almak amacıyla açtığı davadır. Bu dava, menfi tespit davasının doğal bir uzantısıdır. Eğer borçlu, menfi tespit davasını açmış ancak ihtiyati tedbir kararı almamışsa ve borcu ödemek zorunda kalmışsa, bu dava istirdat davasına dönüşür.
İSTİRDAT DAVASININ HUKUKİ DAYANAĞI
İstirdat, İcra ve İflas Kanunu’nun 72. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre:
“Borçlu, menfi tesbit davası zımnında tedbir kararı almamış ve borç da ödenmiş olursa, davaya istirdat davası olarak devam edilir.
Takibe itiraz etmemiş veya itirazının kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı tamamen ödemek mecburiyetinde kalan şahıs, ödediği tarihten itibaren bir sene içinde, umumi hükümler dairesinde mahkemeye başvurarak paranın geriye alınmasını isteyebilir.”
İSTİRDAT DAVASI AÇMA ŞARTLARI NELERDİR?
İstirdat davası açmak isteyen kişinin bazı belirli ve yasal koşulları sağlaması gerekir. Bu şartların sağlanmaması durumunda mahkeme davayı reddeder. Ayrıca ödeme geri alınamaz. İşte İcra ve İflas Kanunu madde 72 kapsamında dava açma şartları:
1. Borçlu Olunmayan Bir Paranın Ödenmesi
İstirdat davasının en temel şartı, borçlu olunmayan bir paranın ödenmesidir. Bu ödeme, icra takibi ile zorunlu şekilde yapılmalıdır.
🔹 Eğer borçlu olduğu iddia edilen kişi yerine üçüncü bir kişi bu ödemeyi yapmışsa, yine istirdat davası açabilme ihtimali vardır.
🔹 Ancak eksik borç ödemeleri ya da zamanaşımına uğramış borçlar için istirdat davası açılamaz. Örneğin, zamanaşımı nedeniyle tahsil edilemeyecek bir borcu kendi rızasıyla ödeyen kişi, daha sonra bu parayı geri isteyemez.
2. Ödeme, İcra Takibi Sırasında Yapılmış Olmalıdır
İstirdat davasına konu olan ödeme, mutlaka devam eden bir icra takibi sürecinde olur.
🔹 İcra takibi başlamadan veya takip kesinleşmeden önce yapılan ödemeler için istirdat davası açılamaz.
🔹 Özetle, ödeme tarihinin, takip dosyasının kesinleşmesinden sonra olması gerekir.
3. Ödeme, İcra Tehdidi Altında Yapılmış Olmalıdır
İstirdat davası açılabilmesi için özellikle ödeme, kişinin icra tehdidi altında yapılmış olmalıdır. Bu tehdidin oluşması şu yollarla gerçekleşir:
- İcra takibine itiraz edilmemesi,
- Yapılan itirazın kaldırılması ve takibin kesinleşmesi,
- Alacaklının haciz, satış gibi yasal yollarla tahsilata geçme imkânı elde etmesi.
📌 Bu tür durumlarda kişi, borçlu olmadığı halde takibin baskısı altında ödeme yapmak zorunda kalır. Ancak bu şartlar altında yapılan ödeme, istirdat davası ile geri alınır.
4. Dava, Takip Devam Ederken Açılmalıdır
İstirdat davası, takip süreci devam ederken açılmalıdır. Yani icra takibi sona ermeden, dosya kapanmadan dava açılması gerekmektedir. Bu sayede hem ödemenin icra tehdidi altında yapıldığı kesin olur. Hem de usuli hak kayıpları ortadan kalkar.
5. Dava Süresi: 1 Yıl
İstirdat davası açma süresi, ödeme tarihinden itibaren 1 yıldır. Bu süre, hak düşürücü süre niteliğindedir.
➡️ Süre geçirildiğinde dava hakkı tamamen ortadan kalkar. Artık paranın iadesi için herhangi bir hukuki yol kullanılamaz.
Özetle İstirdat Davası Açma Şartları
| Şart | Açıklama |
| 🔹 Borçlu olunmayan paranın ödenmiş olması | İcra tehdidiyle yapılan ödemeler geçerlidir. |
| 🔹 Ödeme, icra takibi sırasında yapılmış olmalı | Takip kesinleşmeden yapılan ödemeler kapsam dışıdır. |
| 🔹 Ödeme, icra tehdidi altında yapılmalı | Haciz veya satış tehdidi bulunmalı. |
| 🔹 Dava, takip devam ederken açılmalı | Dosya kapanmadan başvurulmalıdır. |
| 🔹 1 yıl içinde dava açılmalı | Ödeme tarihinden itibaren süre işler. |
YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME
İstirdat davalarında yetkili mahkeme:
- Takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesi veya
- Davalının yerleşim yeri mahkemesidir.
Görevli mahkeme ise genellikle genel mahkemelerdir. Ancak davanın niteliğine göre farklılık gösterir. Bu nedenle uzman bir avukattan destek alınması önemlidir.
İSTİRDAT DAVASINDA ARABULUCULUK ZORUNLU MUDUR?
İstirdat davası, İcra ve İflas Kanunu kapsamında değerlendirildiğinde arabuluculuğa tabi değildir. Yani dava şartı olarak zorunlu arabuluculuk olmaz. Ancak, Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre, konusu bir miktar paranın iadesi olan istirdat davaları, eğer taraflar arasındaki ilişki ticari nitelik taşıyorsa, zorunlu arabuluculuk kapsamına girer. TTK m.5/A uyarınca, ticari davalarda dava açılmadan önce arabulucuya başvuru yapılması gerekir. Bu nedenle ticari nitelikteki istirdat davalarında, önce arabuluculuk yoluna başvurmak, ardından anlaşma sağlanamazsa dava açmak gereklidir.
MENFİ TESPİT DAVASI İLE FARKI NEDİR?
- Menfi Tespit Davasını davacının, borç henüz ödememişken açma hakkı vardır. Bu bağlamda amaç, borçlu olunmadığının tespitidir.
- İstirdat Davası ise borcun ödenmiş olmasından sonra açılır. Amaç, ödemenin iadesidir.
Özetle; menfi tespit önleyici, istirdat ise giderici niteliktedir.
UYGULAMADA SIKÇA KARŞILAŞILAN DURUMLAR
- Hakkında haksız yere icra takibi başlatılan kişi, zamanında itiraz etmezse borcu ödemek zorunda kalır.
- Bu kişi, borçlu olmadığını belge ve tanıklarla ispat ederek istirdat davası açma ihtimali vardır.
- Mahkeme, borçlu olunmadığını tespit ederse, ödenen meblağın iadesine karar verir.
İSTİRDAT DAVASI AÇMADAN ÖNCE BİLMENİZ GEREKENLER
Süre çok önemlidir. Ödeme tarihinden itibaren 1 yıl içinde dava açılmalıdır.
Davanın ispat yükü tamamen borçludadır.
İcra takibine hiç itiraz edilmemiş olması dava açma hakkını engellemez.
Davayı kazanan kişi, ödediği paranın faiziyle birlikte iadesini alır.
SONUÇ: HAKSIZ ÖDEMENİZİ GERİ ALABİLİRSİNİZ
İcra takibi sonucunda borçlu olmadığınız bir parayı ödediyseniz, bu mağduriyetinizi gidermek için istirdat davası açabilirsiniz. Ancak bu sürecin hem sürelere hem de delil sunumuna hassas bir yapısı vardır. Bu nedenle bir icra hukuku avukatından hukuki destek almak, hak kaybı yaşamanızı engeller.
📞 Hemen Danışın: Hakkınızı Geri Alın!
Borçlu olmadığınız halde ödeme yaptıysanız, paranın iadesi için geç kalmadan yasal yollara başvurun.
✅ İstirdat davası için ön değerlendirme ve danışmanlık
✅ Süreç takibi ve dava dosyası hazırlanması
Hemen bizimle iletişime geçin
📞 +90 530 180 82 49
📧 av.ardahancakir@gmail.com